Verhalen van vluchtelingen

Van februari tot en met mei 2017 verzorgde Marjolein Visser een pilot van Wintertuin talentontwikkelprogramma voor mensen in asielzoekerscentra in Nederland: Verhalen van asielzoekers. Marjolein schreef een column ter afsluiting van deze pilot. 

​
Niet alleen de bijzondere levensverhalen ontroeren. Het zijn de vrolijke gezichten waar je het voor doet. Shit. Dat dus niet. 

Het is al een paar uur geleden dat ik begon met schrijven over de workshops die ik afgelopen tijd gaf: workshops creatief schrijven voor bewoners van asielzoekerscentra. Nog steeds zit ik achter mijn laptop terwijl ik de cursor bekijk die irritant ritmisch flikkers, alsof het hem geen moeite kost. Sinds ik begon met schrijven heb ik al drie koppen thee gedronken, verschillende filmpjes op YouTube bekeken (Simone Kleinsma wint Award voor beste Vrouwelijke Hoofdrol in een Musical, Simone Kleinsma wordt geëerd in Koffietijd, Simone Kleinsma's miskraam) en besluit dan dat ik gewoon moet schrijven wat het was. Ik besluit het, maar ik schrijf niks. 
Want hoe dek ik verdomme de lading. 
Ik wil niet zeggen hoe nerveus en blij ze waren dat ik kwam met mijn programmaatje, want de enige die echt nerveus en blij was, voor zover ik weet, was ik. Zij waren, ja, wat eigenlijk? Zij schreven gewoon. Verhalen in Nepalees, Tigrinya en Arabisch. Vervolgens ging iedereen het zonder overleg vertalen naar Nederlands of Engels, zodat de anderen het ook konden begrijpen. De asielzoekers vertaalden met boeken en mobieltjes. Ik gaf ze schrijfopdrachten die ze soms niet en soms wel begrepen. Ze voerden alles anders uit dan ik gewend ben, maar niet anders dan gewenst. Ze kozen nieuwe schrijfvormen, schreven brieven, raps, cartoons en recepten en stelden mij verwarrende vragen. Waar Nederlanders graag over lezen, bijvoorbeeld. En hoe je ons Nederlanders raakt. 
En toen kwamen de verhalen. Een jonge jongen met een voortdurende grijns op zijn gezicht schreef vanuit het perspectief van zijn kat in Afghanistan die niets anders deed dan eten en slapen. Een gespierde man in een T-shirt met basketbal erop schreef een brief aan zijn zoontje in Zimbabwe. Een jonge vrouw met het vriendelijkste gezicht dat ik ooit zag, schreef over mensen die teveel praten en niet luisteren. Toen ik met haar overlegde over haar tekst, legde ze me uit: 'Daarom ben ik gevlucht.'
En dan de man uit Syrië die een liefdesgedicht maakte voor zijn vrouw.
'Door u is de hemel breder,' schreef hij. Toen ik vroeg of hij het verschil tussen "je" en "u" kende en uitlegde dat in Nederland "je" gebruikelijker is voor je partner, omdat het anders zo beleefd wordt, antwoordde hij: 'Ik wil graag beleefd zijn, voor haar. Zij verdient.'
​'Dus u kent het verschil tussen "je" en "u"?'
'Ik weet het, maar ik kies voor u.'

Ik wil zeggen dat de Nederlandse gedichten van mensen die nog maar vijf maanden tot twee jaar in Nederland woonden me meer raakten dan de meeste gedichten van Nederlanders die in het Nederlands doorstudeerden. Maar zoiets schrijf je niet. 
Ik wil zeggen dat het serieus nemen van talent cruciaal is, onder welke omstandigheden ook. Maar ook dat klinkt onnodig pretentieus. 
Bottom line: ik dek de lading niet van deze schrijfbijeenkomsten, zíj doen dat. 
Lees de stukken zelf, vanaf volgende week. En ik? Ik zeg niks meer.


​Volg onze Facebookpagina en meld je aan voor de nieuwsbrief voor actuele cursussen. 

---